ေခတ္သစ္သမိုင္းမွာ အဆိုးဆုံး ေတာ႐ိုင္းတိရိစာၦန္ ေဘးအႏၲရာယ္က်ေရာက္မႈေတြအနက္ တစ္ခုျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ပ်က္စီးဆုံးရႈံးမႈမ်ား အႀကီးအက်ယ္ ျဖစ္ေပၚခဲ့တဲ့ ယမန္ႏွစ္ ဩစေၾတးလ်ႏိုင္ငံ ေတာမီးေလာင္မႈအတြင္း တိရိစာၦန္အေကာင္ေရ ၃ ဘီလီယံနီးပါး ေသဆုံး သို႔မဟုတ္ က်က္စားေနရာ စြန႔္ခြာခဲ့ၾကရတယ္လို႔ သိပၸံပညာရွင္ေတြက ေလ့လာမႈအစီရင္ခံစာမွာ ေျပာပါတယ္။
ယခုျဖစ္ရပ္က ေခတ္သစ္သမိုင္းမွာ အဆိုးဆုံး ေတာ႐ိုင္းတိရိစာၦန္ ေဘးအႏၲရာယ္က်ေရာက္မႈေတြအနက္ တစ္ခုျဖစ္ခဲ့ေၾကာင္း အစီရင္ခံစာကို ျပဳစုခဲ့တဲ့ World Wide Fund for Nature (WWF) အဖြဲ႕အစည္းက ဆိုပါတယ္။ ယမန္ေႏြရာသီက ဩစေၾတးလ်ႏိုင္ငံရဲ႕ ျပည္နယ္တိုင္းမွာ ေတာမီးေလာင္မႈေတြ ျဖစ္ပြားခဲ့ၿပီး လူ ၃၃ ဦးထက္မနည္း ေသဆုံးခဲ့ပါတယ္။ထိုေတာမီးေလာင္မႈမ်ားအတြင္း ႏို႔တိုက္သတၱဝါမ်ား၊ တြားသြားသတၱဝါမ်ား၊ ငွက္မ်ားနဲ႔ ဖားမ်ား ေသဆုံးခဲ့ သို႔မဟုတ္ စားက်က္ေနရာ ဆုံးရႈံးသြားခဲ့ပါတယ္။ ဩစေၾတးလ် ေတာမီးေလာင္မႈ အေျခအေန အဆိုးဆုံးျဖစ္ခဲ့တဲ့ ဇန္နဝါရီလအတြင္း New South Wales နဲ႔ Victoria ျပည္နယ္ ႏွစ္ခုတည္းမွာပင္ တိရိစာၦန္အေကာင္ေရ ၁.၂၅ ဘီလီယံ ေသဆုံးခဲ့ေၾကာင္း သိပၸံပညာရွင္ေတြက ခန႔္မွန္းထားခဲ့ၾကပါတယ္။
သို႔ေသာ္ အသစ္ခန႔္မွန္းခ်က္ကို ပိုမိုႀကီးမားတဲ့ ဧရိယာတစ္ခုအတြင္း တိရိစာၦန္မ်ား ေသဆုံးမႈကို ခန႔္မွန္းခဲ့တာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဩစေၾတးလ်မွာ ယမန္ႏွစ္ စက္တင္ဘာလမွ ယခုႏွစ္ ေဖေဖၚဝါရီလအထိ အဂၤလန္ႏိုင္ငံ အ႐ြယ္အစားနဲ႔ ႏႈိင္းယွဥ္ႏိုင္တဲ့ ေျမဧရိယာ ၂၈.၃ သန္းမွာ ေတာမီးမ်ားေလာင္ကြၽမ္းခဲ့ပါတယ္။ေတာမီးလမ္းေၾကာင္းတစ္ေလွ်ာက္ မူရင္းေဒသေန တိရိစာၦန္ ၃ ဘီလီယံနီးပါး ေသဆုံးခဲ့တယ္ဆိုတာ ေတြးၾကည့္ရင္ ဒါက တစ္ကယ့္ကို အလြန္ႀကီးမားတဲ့ ပမာဏပါ၊ ေရတြက္ဖို႔ေတာင္ ခက္ခဲတဲ့ အေရအတြက္ပါပဲ” လို႔ ဩစေၾတလ်းတကၠသိုလ္မ်ားမွ သိပၸံပညာရွင္ ၁၀ ဦး ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကတဲ့ ယခု ေလ့လာမႈအစီရင္ခံစာ ပေရာ့ဂ်က္ကို ႀကီးၾကပ္ခဲ့သူ ပါေမာကၡခရစ္ဒစ္ခ္မန္းက ေျပာပါတယ္။
ေတာမီးေၾကာင့္ ေသဆုံးခဲ့တဲ့ တိရိစာၦန္အေရအတြက္ အတိအက်ကို မေျပာႏိုင္ေသးေၾကာင္း၊ သို႔ေသာ္ အစားအစာနဲ႔ ခိုလႈံစရာေနရာ မရွိတာေၾကာင့္ တိရိစာၦန္ေတြ ေတာမီးကေန လြတ္ေျမာက္ရွင္သန္ႏိုင္ရန္ အခြင့္အေရး ႀကီးႀကီးမားမား မရွိဘူးလို႔ ၎ကဆိုပါတယ္။ သိပၸံပညာရွင္ေတြ ယခု ခန႔္မွန္းေဖာ္ျပထားတဲ့ တိရိစာၦန္ေသဆုံးမႈ အေရအတြက္ဟာ ေတာမီးေလာင္မႈႀကီး မျဖစ္ပြားမီက ရွိေနခဲ့တဲ့ တိရိစာၦန္အေရတြက္ကို အေျခခံထားတာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ေတာမီးေၾကာင့္ ေသဆုံးတဲ့ တိရိစာၦန္အေရအတြက္ကို ခန႔္မွန္းရာမွာ အခ်က္အလက္ အကန႔္အသတ္ရွိၿပီး ေက်ာ႐ိုးမဲ့တိရိစာၦန္မ်ား၊ ငါးနဲ႔ လိပ္ေတြ မပါဝင္ခဲ့ပါဘူး။ ေတာမီးေလာင္မႈအၿပီးမွာ တိရိစာၦန္မ်ိဳးစိတ္ ၁၁၃ ခုဟာ အေရးေပၚ အကူအညီ လိုအပ္ခဲ့ေၾကာင္း ဩစေၾတးလ်အစိုးရက ေဖေဖၚဝါရီလအတြင္း ထုတ္ျပန္ခဲ့ေၾကာင္း BBC သတင္းမွာ ေဖာ္ျပပါတယ္။
ထိုမ်ိဳးစိတ္ေတြဟာ ဩစေၾတးလ် ေတာင္ပိုင္းနဲ႔ အေရွ႕ပိုင္းရွိ ၎တို႔ရဲ႕ စားက်ေနရာ ၃၀ ရာခိုင္ႏႈန္းကို ဆုံးရႈံးခဲ့ရပါတယ္။ ကိုအာလာဝက္ဝံမ်ား၊ သားပိုက္ေကာင္အငယ္စားမ်ား (wallaby)၊ ငွက္၊ ငါးနဲ႔ ဖားမ်ိဳးစိတ္ေတြဟာ အကူအညီ အလိုအပ္ဆုံးျဖစ္ေၾကာင္း ကြၽမ္းက်င္သူေတြက ေျပာခဲ့ပါတယ္။ဩစေၾတးလ်အစိုးရက ေတာ႐ိုင္းတိရိစာၦန္မ်ား ရွင္သန္က်က္စားရာ ေနရာေတြ ျပန္လည္ေဖာ္ေဆာင္ရန္ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၃၅ သန္း က်ခံသုံးစြဲသြားမယ္လို႔ ကတိျပဳထားပါတယ္။ ပတ္ဝန္းက်င္ဆိုင္ရာ တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူေတြကေတာ့ ဩစေၾတးလ်အစိုးရကို သဘာဝပတ္ဝန္က်င္း ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရး ဥပေဒမ်ားကို ပိုမိုျပင္းထန္တင္းက်ပ္ရန္ ေတာင္းဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။
ဩစေၾတးလ်ေတာမီးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေကာ္မရွင္တစ္ရပ္ဖြဲ႕စည္းကာ စုံစမ္းစစ္ေဆးေနၿပီး လာမယ့္ ေအာက္တိုဘာလမွာ ေတြ႕ရွိခ်က္ေတြကို အစီရင္ခံရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဩစေၾတးလ်မွာ ေတာမီးေလာင္မႈ အႀကိမ္ေရနဲ႔ မီးေလာင္မႈအေျခအေန ျပင္းထန္မႈ မႀကဳံစဖူး ျဖစ္ပြားရျခင္းဟာ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈရဲ႕ ရလဒ္တစ္ခုျဖစ္ေၾကာင္း သိပၸံပညာရွင္ေတြက ေျပာထားပါတယ္။ ကြၽမ္းက်င္သူေတြရဲ႕ အဆိုအရ ေတာမီးေလာင္မႈမွ မီးခိုးေငြ႕ေတြကလည္း ေသဆုံးမႈ ၄၄၅ ခုနဲ႔ ဆက္ႏြယ္ေနေၾကာင္း သိရပါတယ္။
